Landelijke Week van de Invasieve Exoten
2017-07
Al eerder schreven we over invasieve exoten op Eyckenstein, dat zijn planten- en diersoorten die van nature niet in ons land voorkomen, maar door menselijk toedoen hier gekomen zijn en hier door gebrek aan vijanden woekeren. Deze soorten bedreigen de plaatselijke ecosystemen, waardoor inheemse soorten kunnen uitsterven, en sommige vormen zelfs een bedreiging voor de menselijke gezondheid of veroorzaken economische schade. Van vrijdag 16 juni t/m zondag 25 juni was het de week van de invasieve exoten. Gedurende deze week vonden er door heel Nederland activiteiten plaats rond het thema invasieve exoten, met als doel de bewustwording te vergroten.
Unie-lijst
Invasieve exoten vormen wereldwijd een groeiend probleem. Bij ons worden ze daarom op Europees niveau aangepakt. Vanuit de Europese Unie is er op 1 januari 2015 een verordening vastgesteld die bepaalt dat landelijke overheden de invasieve exoten moeten bestrijden. In de verordening zijn regels vastgesteld om de negatieve gevolgen van zowel de opzettelijke als onopzettelijke introductie en verspreiding van invasieve uitheemse soorten te voorkomen of te beperken. Op grond van deze verordening is ook de zogenaamde Unielijst opgesteld. Dit is een dynamische lijst, waar in de loop van de tijd soorten aan kunnen worden toegevoegd of verwijderd. Voorlopig zal deze lijst blijven groeien, de verwachting is dat men meer dan 500 dier- en plantensoorten op de lijst wil plaatsen. Sinds 3 augustus 2016 geldt een Europees verbod op bezit, handel, kweek, transport en import van de exotische planten en dieren die op deze lijst vermeld staan. Er gelden strenge regels voor de nationale overheden wat ze moeten doen als deze soorten voorkomen.
Op de huidige lijst staan (voor zover bekend) nog geen soorten die we op Landgoed Eyckenstein hebben, maar de Europese Commissie wil nu mogelijk twaalf invasieve exoten aan de lijst toevoegen, waarover alle lidstaten overigens (zoals dat in Europa werkt) eerst nog moeten stemmen. Van die twaalf komen er drie zeker op Eyckenstein voor: nijlgans, reuzenberenklauw en reuzenbalsemien. Opvallend genoeg wordt de wereldberuchte Japanse duizendknoop nog niet op de Unielijst genoemd.
Volgens een ingewijde zou dat te maken hebben met de enorme kosten die bestrijding van deze soort met zich mee zal brengen. En bovendien is de aandacht bij het vaststellen van de UNIE-lijst vooral gericht is op het signaleren en aanpakken van nieuwe potentieel invasieve exoten en minder op de aanpak van al algemeen voorkomende exoten. Het kostenaspect speelt een belangrijke rol. Lidstaten moeten namelijk flinke kosten maken om algemeen voorkomende soorten als reuzenberenklauw en Japanse duizendknoop gecoördineerd aan te pakken. Wij zouden het betreuren als de Japanse duizendknoop inderdaad niet aan de lijst toegevoegd wordt en hopen dat de Nederlandse overheden desondanks blijven doorgaan met de bestrijding ervan.
Veld met reuzenberenklauw (foto: 2010)
Convenant waterplanten
In Nederland geldt sinds 2010 het landelijke Convenant Waterplanten, dat bepaalt dat zeven soorten waterplanten in Nederland niet worden geleverd aan consumenten en ook niet door de aangesloten bedrijven in eigen beheer worden gebruikt. Van deze zeven komt voor zover bekend alleen watercrassula op Eyckenstein voor. Watercrassula (een klein plantje) groeit explosief uit in pionierssituaties zoals geplagde terreinen. Als de soort eenmaal gevestigd is, is deze vrijwel niet meer weg te krijgen, doordat ieder achterblijvend stukje stengel weer uitgroeit tot een plant. Door schoningsactiviteiten wordt de plant soms ongewild verder verspreid. Op Eyckenstein was in 2016 een droge slootbodem al volledig met dit plantje bedekt (zie de foto’s hieronder).
Watercrassula van dichtbij
Watercrassula, sloot vrijwel geheel met dit plantje bedekt
Al meerdere jaren wordt er op Eyckenstein met de vrijwilligers hard gewerkt om vier invasieve exoten te bestrijden. Soorten waar we ons als eerste op gericht hebben, zijn de Amerikaanse vogelkers, Japanse duizendknoop, reuzenbalsemien en reuzenberenklauw en dat begint nu al heel duidelijk tot resultaat te leiden. Zowel de reuzenberenklauw als de reuzenbalsemien is elk op één lastig te bereiken plek na geheel uitgeroeid. Met de Japanse duizendknoop lijken we al een heel eind op weg te zijn, hoewel die erg hardnekkig is. Amerikaanse volgelkers is zo wijd verspreid en massaal aanwezig dat dit nog een hele lange adem vergt.
Heel hoopvol is de aanpak van de Japanse duizendknoop langs de Eikensteeg. Daar heeft de Landschapsbeheerploeg Utrecht van een voorheen zeer krachtig groeiende populatie alle wortelstokken zo veel mogelijk uitgegraven en de groeiplek vervolgens met sterk EPDM-folie afgedekt. Om de nog overgebleven planten te doden, moet dit folie langdurig blijven liggen. Er is duidelijk te zien dat er inderdaad onder het folie weer planten opgekomen zijn, die het licht echter niet kunnen bereiken en daardoor zullen sterven.
Zo veel mogelijk zijn alle wortelstokken van de Japanse duizendknoop verwijderd.
De hele slootkant is vervolgens zorgvuldig met EPDM-folie afgedekt.